Draaiorgel
& Orchestrion Allerlei
Allereerst: de werking van een draaiorgel:
Pneumatisch
Draaiorgel ▼
Een
orgel heeft lucht onder druk nodig.
Hiervoor
worden a-symetrisch balgen in beweging gebracht, waardoor de luchtdruk
constanter is.
In
bovenstaande animatie is de lucht onder
druk met een blauwe kleur weergegeven.
De
balgveer zorgt voor de gewenste luchtdruk, terwijl de klep boven op de balg
voorkomt, dat de balg zichzelf te ver opblaast.
Deze
samengeperste lucht wordt naar een windkamer gevoerd.
In
deze windkamer zitten luchtkleppen met membranen.
De
truc zit hem in de luchtdruk boven en onder het membraan.
Indien
er geen toon geproduceerd hoeft te worden, is de luchtdruk via het zijkanaaltje
zowel boven als onder gelijk.
Vervalt
de luchtdruk aan de bovenzijde, dan zal door de druk in de windkamer het
membraan met de klep omhoog gedrukt worden.
Het
luchtkanaal naar de pijp(en) komt dan vrij en er zal een toon te horen zijn.
Via
de stelschroef kan men de regelwind voor een juiste klepwerking instellen.
Bovenstaande
afbeelding betreft een zg. keyless, pneumatisch orgel, de meeste orgels in
Nederland werken met "toetsen" die in principe omlaag gedrukt worden
door het orgelboek, tot er een gat/gleuf komt, waardoor de toets omhoog kan, waarna
er een toon kan klinken.
Veel
Duitse orgels zijn keyless, en vrijwel alle straatorgels hebben toetsen.
Toetsenmechaniek
van Draaiorgel ▼
Standaard worden de toetsen C, door het boek omlaag gedrukt. (In de afbeelding is de
toets omhoog)
Zodra een toets in een gleuf omhoog kan, zal de
betreffende toon klinken, tot het einde van die gleuf.
Deze en meer info over het bouwen van een
draaiorgel:
http://www.hobbydraaiorgel.nl/subdir/hfdpag.htm <<<<<
Link meteen
openen in nieuw venster?
Klik met
RECHTS op de link en kies:
Koppeling
openen in nieuw venster
Resultaat:
YouTube (of andere site) zal normaal openen.
▼▼▼
https://mechanicalmusicradio.weebly.com/listen-live.html
Orgels die ik
mooi vind op Alfabet:
36er Ruth van Verdonk
De Blauwe Pilaar van Fabian Krul
De Bloemenmeid van Martin Conrads
De Carpe Diem Van Ton & Wil Roos
De Cementmolen van Hennie Roos
De Dulciaan van Guus Diekstra
De Engelekast van Marc Veeningen
De Entertainer van Reyer Baas
De Freie van Gebr. Meulkens
De Fruitschalen van Klaas Tolsma
De Gouden Limonaire van Museum Speelklok
De Gouwe van SKO
De Grote Cap van Ronald de Ruijter
De Harmonica van Pluer
De Jubal van Michiel Bontan
De Lekkerkerker van Stichting Exploitatie Lekkerkerker
De Mortier van Simon Loopstra
De Onvoltooide van Elbert Pluer
De Pansfluiter van Adrie Vergeer
De Scala van Robin Hendriks
De Veronica van Gebr. Meulkens
De Vijf Prominenten van Jaap Tuijn
De Wimmies van Wim Hoefakker Sr.
Het Kunkelsorgel van SKO
Het Labre Orgel van Robin Hendriks
Psalmorgel Koenigsberg van Michiel Bontan
DIK gedrukte hebben mijn voorkeur. . .
De Bussumse draaiorgelbouwer Elbert Pluer werkt nu wel aan een groots
project: het grootste draaiorgel van Nederland, met de veelzeggende naam de 'Onvoltooide',
128 Toets ! ▼
Film & Muziek De Onvoltooide https://www.youtube.com/watch?v=P3Rp0um1Bx0 <<<<<
De Sik, 72 toets, Van oorsprong een Decap orgel uit
de jaren 20
Film & Muziek De Sik: https://www.youtube.com/watch?v=2EzP9YOwTpk <<<<<
De Engelekast, Limonaire 56 toets, Bouwjaar 1910,
van Mark Veeningen
Film & Muziek De Engelekast: https://www.youtube.com/watch?v=uR5K_Aftw2Y <<<<<
De Grote Cap (voorheen van Mina van Es), 75 toets,
een Decap orgel uit 1927
Film & Muziek De Grote Cap: https://www.youtube.com/watch?v=-5qvF5ub770&t=6s <<<<<
De
Lekkerkerker,
eigenaar: Stichting Exploitatie De Lekkerkerker, Gouda ▼
Op Moderne 3-Wielige Kar ▲
De
Lekkerkerker
na de restauratie
En hier op de nieuwe aanhangwagen ▲
Film & Muziek: De Lekkerkerker:
http://www.youtube.com/watch?v=NCXT_keTIVY&playnext=1&list=PL942E325CC4A678C1&index=38 <<<<<
Film
Afspelen?
Klik met Rechts
op de link (met <<<<<
Kies: Koppeling
openen in nieuw venster (zie rode kader)
Draaiorgel de
Lekkerkerker
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Draaiorgel de Lekkerkerker is een Nederlands
straatorgel dat in 1928 door Carl Frei werd gebouwd.
Het orgel telt 90 toetsen.
Levensloop
Carl Frei bouwde dit orgel in 1928 voor Gerrit van der Wouden.
Van der Wouden exploiteerde een danszaal genaamd Reseda in Lekkerkerk.
Het heeft daar enkele jaren dienstgedaan als
dansorgel.
Begin jaren '30 werd het orgel omgebouwd tot
straatorgel voor orgelverhuurder Diepstraten
en heeft het jarenlang in Rotterdam gespeeld.
Het werd door de huurders en liefhebbers Het
Zaalorgel genoemd.
Tijdens het beruchte bombardement van Rotterdam was
het orgel elders voor onderhoud zodat het aan deze vernietiging is ontsnapt.
Na de oorlog werden de gebroeders Tom eigenaar van het orgel en exploiteerde het in Gouda
en omstreken.
Zij verkochten het orgel eind vijftiger jaren aan
de familie Roodbol.
Begin jaren zestig werd het orgel naar Waldkirch
Breisgau gebracht voor een restauratie bij Carl Frei het front werd toen op
geniale wijze geschilderd door Feite Posthumus.
Het orgel deed het goed op concoursen en ook ging
het op reis naar de zusterstad van Gouda, Solingen.
Vele langspeelplaten werden er geproduceerd door
Polydor en Johnny Hoes, hierdoor verwierf het orgel grote faam.
In 1990 ging het instrument via de Gouwenaar John van Kleef naar de nieuwe eigenaar.
Sinds 1991 is dit orgel Nederlands Monumentaal
Cultuurbezit, en is beschermd door het ministerie van OCW.
Stichting tot
behoud van draaiorgel De Lekkerkerker
In 1994 werd het orgel eigendom van bovengenoemde
stichting.
Grondleggers waren Romke de Waard en Dhr Ir. J.
Kremers.
Dankzij hen is dit orgel voor Nederland en Gouda
bewaard gebleven en belandde het niet in het buitenland; het zou anders aan
Australië verkocht worden.
Het totaal versleten inwendige mechanisme en het
uiterlijk waren toen hoognodig aan restauratie toe.
Besloten werd om de orgelbouwer/restaurateur binnen
de eigen stadsmuren hiervoor te benaderen.
Het muzikale gedeelte van het orgel werd dan ook
prachtig gerestaureerd door Adrie Vergeer van 1999 tot 2005.
Het uiterlijk werd gerestaureerd door de Haagse
schilder Pieter Cornelis van Aken.
Hieronder staan foto's en linken naar muziek van
mijn andere favoriete draaiorgels, orchestrions e.d.
De
Cementmolen, eigenaar: familie Ton Roos, Rotterdam
▼
Film & Muziek: De Cementmolen
https://www.youtube.com/watch?v=sHNTeFNK4UY <<<<<
De
Pansfluiter uit 1900, eigenaar: Adrie Vergeer, Gouda ▼
Film & Muziek: De Pansfluiter
http://www.youtube.com/watch?v=qlYYoBsYK7M&feature=related <<<<<
De Vijf
Prominenten,
eigenaar: Jaap Tuijn, Emmen ▼
foto Wim van der Baan
Op Ouderwetse 3-Wielige Kar ▲
Film & Muziek: De Vijf Prominenten
http://www.youtube.com/watch?v=1wXLplQUl6M <<<<<
36er Ruth van
Verdonk,
eigenaar: Martin Verdonk, Nieuwegein ▼
Film & Muziek: De Ruth van Verdonk
http://www.youtube.com/watch?v=z9Af_hjVPOU <<<<<
De Dulciaan, Guus Diekstra, Groningen ▼
foto Wim van der Baan
Film & Muziek: De Dulciaan
http://www.youtube.com/watch?v=zd-nRKWlgjk <<<<<
Gouden
Limonaire,
eigenaar: Museum Speelklok, Utrecht ▼
Op Ouderwetse 3-Wielige Kar ▲
Film & Muziek: Gouden Limonaire
http://www.youtube.com/watch?v=lHUV5XZRhwY <<<<<
De
Bloemenmeid,
eigenaar: Martin Conrads, Zaltbommel ▼
foto Wim van der Baan
Op Ouderwetse 3-Wielige Kar ▲
Film & Muziek:
De Bloemenmeid http://www.youtube.com/watch?v=U0O2wvlnj3w <<<<<
Psalmorgel
Koenigsberg van Koppelaar,
eigenaar: Michiel Bontan, Kamerik
foto: Koen Janse, Middelburg
Op Ouderwetse 3-Wielige Kar ▲
Film & Muziek:
Psalmorgel Koenigsberg
http://www.youtube.com/watch?v=hYTdP5IugXw <<<<<
De Harmonica
van Pluer
Oorspronkelijk
is het een Marenghiorgel, dat voor 1920 door de Vreese werd omgebouwd tot
straatorgel.
In
1935 door Carl Frei omgebouwd met Accordeon/Harmonica tot 90 toets.
Na
de oorlog werd de Accordeon verwijderd en is er een Biphone en Flageolet
register ingebouwd door Anton Pluer in Bussum.
Het
orgel is nu eigendom van zoon Elbert Pluer en wordt geëxploiteerd door de
Helderse orgelvrienden in Den Helder.
Het
behoort zeker tot mijn favoriete draaiorgels.
De Harmonica van Pluer ▼
Op Ouderwetse 3-Wielige Kar ▲
Muziek van de Harmonica: https://www.youtube.com/watch?v=cGvixvOTmD8
<<<<<
De Jubal,
Michiel & Arlien Bontan, Kamerik eigenbouw 92 toets Carl Frei Gamma
De Jubal
tijdens de eerste openbare speeldag in Haarlem op 10 juni 2019
Muziek van de Jubal:
https://www.youtube.com/watch?v=cWWxzZZJ5gg
<<<<<
De
Fruitschalen, Klaas Tolsma, Leeuwarden ▼
Foto: Wim Bloemendaal
Muziek van De
Fruitschalen: https://www.youtube.com/watch?v=-2U_JRlX3BY
<<<<<
De Gouwe,
SKO, Haarlem ▼
Muziek van De
Gouwe: https://www.youtube.com/watch?v=m8FJdroLyc0
<<<<<
De Veronica van Gebr. Meulkens (ex-Gossling) met
Limonaire gamma 56 toets.
Dit orgel is ongeveer 40 jaar niet te zien geweest,
want het stond bij Gossling in opslag tot september 2017.
Dit orgel een algehele restauratie ondergaan, het
heeft ongeveer een jaar gekost.
Bij de restauratie van het orgel waren betrokken:
Marco Breijer (Balg), Cas Hendrickx (In elkaar zetten van orgel), Frank Decap
(Fluiten) en Martin Conrads voor de finishing touch van het mechanische deel en
intonatie.
Het uiterlijk is onder handen genomen, o.a. door
Willem Roos en Jaap Tuijn, het resultaat is schitterend en zeker een aanwinst
voor het Nederlandse Draaiorgelbestand; let speciaal op de mooie afbeeldingen
van de vrouwen!
In Amsterdam was het op zaterdag 8 september 2018
en op de open dag, zondag 9 september bij NBC in Tilburg, en op 14 oktober 2018
dus bij SKO in Haarlem.
Een kenner, in Haarlem vertelde, dat het orgel nog
NOOIT zo mooi had geklonken, in een grijs verleden!
Het repertoire is erg gevarieerd.
Een boek van de Wimmies: De Philo Serenade werd ook
afgespeeld en vond ik erg mooi!
Wat mij betreft is het de mooiste Limonaire, die ik
in jaren heb gezien en gehoord, ik heb dan ook diep respect voor de
restauratie, die de familie Meulkens heeft laten uitvoeren.
De Veronica
(Ex-Gossling) van Meulkens, SKO, Haarlem ▼
Middelste Dame op de Buik ▼
Dame in Linker zijpaneel ▼
Dame in Rechter zijpaneel ▼
Muziek van de Veronica:
https://www.youtube.com/watch?v=qeQVg40UAyI
<<<<<
Ode aan Mr. Romke de Waard avond op 5 april 2019 in Museum Speelklok
256 weergaven
Gepubliceerd op 7 apr. 2019
Een museumavond gewijd aan Mr. Romke de Waard, hij
schreef talloze draaiorgel arrangementen naast zijn werk als rechter en later
als raadsheer bij de hoge raad.
Ook was hij nauw betrokken bij het museum van
Speeldoos tot Pierement wat we nu kennen als Museum Speelklok te Utrecht.
Op het ene nummer op het Arburo orchestrion na, zijn
alle nummers in deze video het werk van Romke de Waard.
En het laatste nummer Jubilate Deo is gecomponeerd door Romke maar gearrangeerd en
genoteerd door Leon van Leeuwen in de stijl zoals Romke het zelf gedaan zou
kunnen hebben, Romke zijn ogen waren in zijn laatste jaren sterk
achteruitgegaan en kon niet meer noteren.
Link naar YouTube:
https://www.youtube.com/watch?v=uLAHOmLRQk4&feature=em-uploademail
<<<<<
Cyril & Christa Hohnhäuser met
Jubeljetteil Orgel Duett ▼
https://www.youtube.com/watch?v=_aUX0lzFE6E <<<<<
Eerlijk van
YouTube "geplukt" en op mijn eigen kanaal gezet.
Ik vind het
een wonderschone melodie!
zondag 14 augustus 2022
Orchestrions e.d.
Film & Muziek:
Hupfeld Vioolspeler
https://www.youtube.com/watch?v=YBzaSVbCWxM <<<<<
Versie met 2 vioolspelers! (Siegfried Wendel)
https://www.youtube.com/watch?v=qewdC3hX4iQ
Versie met 1 Vioolspeler! <<<<<
American
Fotoplayer,
eigenaar: Museum Speelklok, Utrecht ▼
Film & Muziek: American Fotoplayer
http://www.youtube.com/watch?v=wwxIzfNkSdQ <<<<<
Sigurd
Heizmann Orchestrion,
eigenaar: Museum Speelklok, Utrecht ▼
Film &
Muziek: Heizmann Cylinder
Orchestrion
http://www.youtube.com/watch?v=i477LJZsw3A <<<<<
http://www.youtube.com/watch?v=4mwo8sJnBOo <<<<<
Philipps
Paganini Orchestrion,
eigenaar: Museum Speelklok, Utrecht ▼
Film &
Muziek: Philipps Paganini
Orchestrion
http://www.youtube.com/watch?v=LmcShd4eCZ4 <<<<<
http://www.youtube.com/watch?v=a2Mp-3pf5FY <<<<<
Weber Unika
Orchestrion 1926,
eigenaar: Museum Speelklok, Utrecht ▼
Film &
Muziek: Weber Unika Orchestrion
http://www.youtube.com/watch?v=jSghKCPDF-s <<<<<
Zoals u ziet zijn computers niet mijn enige hobby.
. .
Mocht u nog andere ideeën hebben, of tips, dan hou
ik me aanbevolen!
Zie de Welkom bladzijde voor als u contact met mij
wilt.
zondag 14 augustus 2022