Leven Lang en Gezond

Tien gouden regels om lang en gezond te leven

De kunst van prettig oud worden is niet om zo lang mogelijk in leven te blijven, maar om zo gezond en gelukkig mogelijk te blijven tot het einde, de dood, zich aandient.

Kunst is om zo gezond en gelukkig mogelijk te blijven

Door José van der Sman

De kunst van prettig oud worden is niet om jong te blijven.

Laat dat meteen duidelijk zijn.

In deze op jeugdige uitstraling en schoonheid gefixeerde maatschappij zijn er natuurlijk veel mensen die geloven en hopen dat het wèl zo is.

Maar die vergissen zich.

De kunst van prettig oud worden, is om optimaal gebruik te maken van alle voordelen die een hogere leeftijd met zich meebrengt en tegelijkertijd zo goed mogelijk te leren leven met een aantal nadelen.

Tien regels:

1. Gezond eten : minder vlees, meer vis

Dat een uitgekiend dieet van groot belang is om lang en gezond te leven is al lange tijd bekend.

De vraag is: wat voor dieet?

Heeft het bijvoorbeeld nut om als westerling veel zeewier en bittere meloen te eten, net als de Japanners van het eiland Okinawa die dikwijls de 100 halen?

Of mogen we het houden bij broccoli en aardbeien?

Nederlandse deskundigen zetten voorlopig hun kaarten op wat zij 'een mediterraan voedingspatroon' noemen.

Dat dieet komt er in grote lijnen op neer dat we veel minder vlees, aardappelen, kaas en andere zuivelproducten moeten eten, en meer vis, pluimvee, groente en fruit.

Verder meer olijfolie in plaats van boter of andere harde vetten en dagelijks een tot twee glazen wijn.

2. Goed gewicht: minder calorieën innemen

Als mensen muizen of apen waren, dan zou het lonen om het lichaam af en toe eens flink uit te hongeren.

Want allerlei onderzoek heeft uitgewezen dat langdurige beperking van calorie-inname de levensduur van warmbloedige diersoorten aanzienlijk kan verlengen.

Bij apen bijvoorbeeld vermindert het de kans op kanker, hartproblemen en andere ziekten.

Maar mensen zijn geen muizen of apen.

Ze hebben een andere stofwisseling, die bijvoorbeeld minder is afgestemd op perioden van voedselgebrek en voedseloverschot.

Een stabiele matige calorie-inname loont bij de mens wel, al was het maar om het gewicht op een goed peil te houden.

Overgewicht, en zeker zwaarlijvigheid, is na roken een van de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van typische ouderdomskwalen als hart- en vaatziekten, diabetes en kanker.

Het is bovendien slecht voor de organen, botten en spieren.

Het staat sporten en bewegen in de weg.

Afvallen door middel van een gezond eetpatroon is daarom van essentieel belang om gezond oud te kunnen worden.

3. Niet roken : meteen ermee stoppen

Als historici over 200 jaar terugkijken op onze tijd zullen ze zich verbijsterd afvragen waarom zoveel mensen zichzelf dagelijks vergiftigden met tabaksrook en daarmee hun leven met zo'n dertien jaar bekortten.

Roken is de allergrootste risicofactor om ziek te worden en vroegtijdig dood te gaan.

Rokers sterven in groten getale tussen hun 50ste en 70ste levensjaar aan een hartaanval, beroerte, longkanker of een andere levensgevaarlijke kwaal.

Maar voordat ze doodgaan gebeuren er al veel dingen die de kwaliteit van hun leven aantasten: ze krijgen een slechte conditie, zijn sneller vermoeid, hebben veel hoofdpijn, ontwikkelen een lelijke huid en gele tanden, moeten vaak hoesten, worden kortademig en maken een grote kans op chronische bronchitis, longemfyseem en slopende hart- en vaataandoeningen.

4. Goed slapen: eigen patroon volgen

Als slecht slapen ongezond is, en dat is het beslist, dan geldt ook het omgekeerde: goed slapen is gezond.

Dat gaat op voor iedereen op elke leeftijd.

Slapen heeft een ingrijpende invloed op vrijwel alle lichamelijke en geestelijke functies.

Zonder slaap gaan we onherroepelijk dood.

Wat goed slapen nou precies is, dat verschilt per individu.

Er zijn wel onderzoeksgegevens over de gemiddelde slaapbehoefte uitgesplitst naar leeftijd, maar die kunnen nauwelijks als leidraad dienen.

Veel beter is het uitgangspunt: goed slapen is je fit en uitgerust voelen als je wakker bent.

Het slaappatroon verandert op diverse momenten in het leven.

Jonge kinderen en pubers slapen in de regel lang, volwassenen daarentegen kunnen doorgaans toe met 8 uur. Oudere mensen gaan korter, langer of meer gefragmenteerd slapen dan ze gewend waren.

De kunst is om het levensritme aan te passen aan de veranderende slaapbehoefte.

5. Veel bewegen: meer sporten en lopen

Wandelen, fietsen, golf spelen, dansen, tai chi beoefenen, het maakt niet uit wat er met het lijf gebeurt als het

maar beweegt en niet voortdurend op een bureaustoel, autostoel of bank zit.

Waarom is bewegen zo belangrijk?

Allereerst omdat het de afkalving van botmassa en spierkracht verhindert of, op latere leeftijd, vertraagt.

Het stimuleert de werking van de organen, waaronder de longen en het hart.

Het verbetert de bloeddoorstroming en de elasticiteit van de aderen.

Het versterkt het afweerstelsel.

Het helpt overgewicht voorkomen.

En ook heel belangrijk: het heeft een positieve invloed op de stemming.

Bewegen is een goed afweermiddel tegen depressie.

Hoeveel beweging is goed?

Dat hangt natuurlijk af van wat het lichaam aan kan.

Mensen van 60 kunnen meer dan mensen van 80.

En een goede vuistregel is: vijf dagen per week driekwartier flinke inspanning.

6. Meer lachen: humor en hoop houden

'Ik heb maar één echte rimpel, en daar zit ik op!'

De Française Jeanne Calment was op haar 110de verjaardag nog even ondeugend als op haar 10de.

Ze behield haar gevoel voor humor tot ze in 1997 stierf op de leeftijd van 122 jaar.

Ze was het levende bewijs dat optimisme, relativeringsvermogen en humor belangrijke voorwaarden zijn om prettig oud te worden.

Mogelijke verklaring: iedereen krijgt in het leven onvermijdelijk te maken met verdriet en stress.

Die kunnen een flinke aanslag plegen op het afweersysteem.

Degenen die goed met tegenslagen kunnen omgaan, worden minder ziek.

Ook belangrijk is dat mensen met een optimistische en humoristische kijk op het leven leuk zijn in de omgang.

Ze hebben dus veel sociale contacten.

7. Goed denken: hersens gebruiken

Zij die de 100 bereiken, zijn over het algemeen dominant, eigenzinnig, nieuwsgierig, kritisch, praktisch, sociaal vaardig en goed in het oplossen van problemen.

Dat blijkt uit een onderzoek naar hun gemeenschappelijke persoonlijkheidskenmerken.

Voor al deze dingen is het nodig om je hersens te blijven gebruiken.

'Use it or lose it' is in wetenschappelijke kringen van verouderingsonderzoek een algemeen aanvaard principe

om de hersenen fit te houden.

Die functioneren tussen het 25ste en 40ste levensjaar op de toppen van hun kunnen, en beginnen daarna onvermijdelijk te haperen.

Het helpt om het brein aanhoudend te voeden en stimuleren met informatie, bezigheden en uitdagingen

8. Veel vrienden: veel mensen om je heen

Mensen die getrouwd zijn leven langer dan mensen die ongetrouwd, gescheiden, of weduwe of weduwnaar zijn.

Dat heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek in 2002 uitgerekend.

Het kan bij mannen wel drie tot vier levensjaren schelen en bij vrouwen twee.

Waarom dat zo is?

Misschien hebben mensen zonder partner een ongezondere levensstijl en worden ze vaker ziek.

Of misschien is het andersom en kunnen ongezonde mensen niet zo makkelijk een partner vinden.

Mogelijk heeft het iets met intimiteit te maken.

Oudere mensen met een partner worden vaker aangeraakt en geknuffeld en dat blijkt weer goed te zijn voor de gezondheid van lichaam en geest.

Hoe dan ook wijzen veel onderzoeken uit dat het hebben van een stevig sociaal netwerk van partner, kinderen, familieleden, vrienden en buren van groot belang is om prettig oud te worden.

Blijf er dus tijd en moeite in steken, want ze geven je iets om voor te blijven leven.

9. Doktershulp: ziekten de kop indrukken

Degenen die denken dat ze hun gezondheid en levensduur bevorderen door nooit naar de dokter te gaan of medicijnen te slikken, vergissen zich.

Vanaf de geboorte tot de dood is het verstandig en lonend om optimaal gebruik te maken van de spectaculaire vooruitgang in de medische wetenschap van de afgelopen eeuw.

Heel veel kwalen die vroeger dodelijk of ernstig invaliderend waren, kunnen nu worden voorkomen, genezen

of onder controle worden gehouden.

Dat geldt ook voor typische ouderdomskwalen als hart- en vaatziekten, diabetes en kanker.

Het zijn allang geen doodvonnissen meer, zelfs geen allesoverheersende ziekten.

Ga dus bij onraad naar de dokter.

10. Stout blijven: niet te braaf leven

Kan het leven nog wel leuk zijn als we zo veel moeite moeten doen om gezond te blijven en oud te worden?

Als we niet meer mogen roken en drinken, maar wel zilvervliesrijst moeten eten en ons vijf keer per week

driekwartier helemaal wezenloos moeten trappen op een hometrainer?

Kunnen we dan niet beter korter, maar wel groots en meeslepend leven?

Nee.

Maar gelukkig is er wel een beetje rek.

Af en toe stoute dingen doen, blijkt ook weer goed te zijn.

Dergelijke onvoorspelbaarheid houdt namelijk het afweersysteem alert.

Bovendien verhoogt het de lol in het leven en daar gaat het tenslotte om.

Dit artikel verscheen eerder in Elsevier op 12-08-2006