Tweetaktmotor Uitleg

zondag 14 mei 2023

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Animatie van tweetaktmotor ▲

(Met Reed klep, in Groen)

Een tweetaktmotor (ook: tweeslagmotor) is een zuigermotor (een type verbrandingsmotor) die arbeid levert bij elke neergaande beweging van de zuigers in de cilinders.

Dit in tegenstelling tot een viertaktmotor, waarvan de zuigers arbeid leveren bij elke tweede neergaande beweging.

Algemeen principe

Ruwweg kan een tweetaktmotor met een viertaktmotor vergeleken worden, met dit verschil dat wat bij een viertaktmotor gescheiden is in de tijd, bij een tweetaktmotor gescheiden is in de ruimte.

Het carter neemt gedurende de helft van de tijd de rol over van de cilinderruimte.

Dit geeft direct het nadeel van dit type motor weer: het carter kan niet gebruikt worden voor de smering.

Men heeft andere smering nodig, onder andere mengsmering (mengen van brandstof met olie).

Het voordeel van de tweetaktmotor is dat in dezelfde tijd mèèr arbeid verricht wordt.

Het vermogen is voor dezelfde massa ook groter, of anders uitgedrukt een tweetaktmotor kan bij een kleinere massa hetzelfde vermogen leveren als een viertaktmotor.

Toepassingen

Tweetaktmotoren op benzine worden veel toegepast in machines waar het voordeel van gewichtsbesparing opweegt tegen het nadeel van het hogere brandstofverbruik, bijvoorbeeld bosmaaiers, grasmaaiers, motorkettingzagen, buitenboordmotoren of waar men beperkt is in de cilinderinhoud en toch een zo hoog mogelijk vermogen belangrijk is, zoals bij brommers, karts, cross- en racemotorfietsen.

Maar ook indien eenvoudiger onderhoud gewenst is.

Soms is het voordelig dat tweetaktmotoren in alle standen kunnen werken, ook op zijn kop.

Bij genoemde toepassingen wordt wat smeerolie door de brandstof gemengd (mengsmering), omdat de inwendige delen van de motor niet over een eigen smeerolietoevoer beschikken.

De meeste grote dieselmotoren die worden gebruikt voor aandrijving van zeeschepen werken eveneens volgens het tweetaktprincipe.

Dit type motor wordt ook toegepast in o.a. aggregaten, dieselhydraulische en dieselelektrische locomotieven en is in de Verenigde Staten populair voor de aandrijving van vrachtauto's.

Tegenwoordig hebben bijna alle auto's gèèn tweetakt- maar een viertaktmotor.

Werking

De werking van een tweetaktmotor berust op hetzelfde principe als de vierslag- of viertaktmotor, maar het proces is anders.

In plaats van vier 'slagen', heeft de tweetaktmotor maar twee 'slagen', waarin deze hetzelfde doet als de viertaktmotor.

Bij een viertaktmotor wordt een mengsel van benzine en lucht in de cilinder gebracht (hiervoor gaat de zuiger omlaag, die daarmee zijn aanzuigslag maakt).

Het mengsel wordt samengedrukt (de compressieslag) door de zuiger, die hiervoor weer omhoog in de cilinder gaat.

Dan is er een ontsteking door de bougie die voor een explosie zorgt, die de zuiger wegduwt (die daarmee de arbeidsslag maakt).

Tot slot worden de uitlaatgassen naar buiten gedreven door de zuiger die weer naar boven gaat (de uitlaatslag).

De verbrandingsruimte van een tweetaktmotor heeft alleen maar een arbeidsslag en een compressieslag.

De meeste tweetaktmotoren hebben gèèn kleppen maar een uitlaatpoort.

Het instromen van de verse lucht geschiedt door middel van spoelpoorten onderaan de cilindervoering die in verbinding staan met de carburateur.

Soms hebben bepaalde tweetaktmotoren een roterende inlaat schijf (Berini), die de vulling nauwkeuriger maakt.

Op het moment dat de zuiger zich bovenin de cilinder bevindt en deze naar beneden beweegt, zal op een gegeven moment de uitlaatpoort opengaan (ca. 30 graden voor bodem) en zullen door de zuiger zelf de spoelpoorten geopend worden.

En steeds opnieuw wordt er een benzine/luchtmengsel aangezogen.

De spoelpoorten en uitlaatpoort dienen elkaar te overlappen qua opening (net zoals de klepoverlap bij een viertaktmotor).

Dit ten behoeve van de koeling en de spoeling van de cilinder.

Om een goede spoeling en koeling van de cilinder te krijgen moet de spoelluchtdruk hoger zijn dan de atmosferische druk (1 bara) (bar absoluut).

Dit wordt bereikt door een compressor te koppelen aan de uitlaat van de motor, zodat de spoelluchtdruk door middel van een luchtcompressor omhoog kan worden gebracht tot ca. 3 - 5 bar.

Als de zuiger voorbij zijn onderste dode punt (ODP) is, worden in dezelfde krukstand (dus bijvoorbeeld 20 graden na ODP) de spoelpoorten gesloten waarna de uitlaatpoort ook gesloten wordt.

Nu kan de effectieve compressieslag beginnen.

Het draaiende vliegwiel zal de zuiger verder doorbewegen waardoor compressie plaatsvindt en als de zuiger in het bovenste dode punt (BDP) is begint de verbranding van de brandstof.

Eigenschappen

Over het algemeen kunnen tweetaktmotoren evenveel vermogen produceren als viertaktmotoren met grotere cilinderinhoud, doordat bij hetzelfde aantal cilinders er twee keer zoveel arbeidsslagen (verbrandingen) plaatsvinden bij een gegeven toerental.

Een tweetaktmotor is echter minder efficiënt met brandstof, dus het verbruik is hoger.

De tweetaktmotoren op racemotoren, crossmotoren en brommers zijn zeer hoogtoerig.

Zij hebben bovendien een veel smaller toerenbereik waarbinnen het maximale vermogen wordt ontwikkeld dan een viertaktmotor.

Doordat deze powerband zo smal is, is het belangrijk dat de motor binnen dat toerental draait om optimaal te kunnen profiteren van het vermogen.

Daardoor vergt een tweetaktmotor nauwkeuriger schakelen.

Een tweetaktmotor, in dit geval met een resonantie-uitlaat ▲

De vorm en lengte van de uitlaat veroorzaken een drukgolf terug in de richting van de cilinder, welke een hogere vullingsgraad en daarmee meer vermogen mogelijk maakt.

Dit werkt echter alleen optimaal rond één bepaald toerental.

De uitlaat beïnvloedt voor een groot deel de powerband.

Daardoor moet de uitlaat van een tweetaktmotor aan speciale eisen voldoen.

Op de meeste moderne tweetaktmotoren zit een expansie-uitlaat.

Deze uitlaat genereert drukgolven die voor een overdrukvulling zorgt van de cilinder.

De cilinder wordt hiermee van meer mengsel voorzien dan 100% van de zuigerverplaasting teweeg kan brengen.

De werking lijkt op het effect van een (turbo)compressor op een viertaktmotor.

De terugloopuitlaat, die vaak op scooters zit, is ook een expansie-uitlaat en het teruglopen van de demper is er alleen omdat de uitlaat anders te ver zou uitsteken.

Het teruglopen zorgt wèl voor een vermogensverlies.

Tweetaktmotoren komen op motorfietsen steeds minder voor, omdat ze veel slechter voor het milieu zijn doordat ze olie verstoken.

Doordat er doorgaans gèèn kleppen zijn, kan er ook nog goed brandstofmengsel via de uitlaat weglekken.

Zo is in de bekendste motorweg wedstrijdklasse, de MotoGP (MotoGrandPrix) de regel ingevoerd dat een tweetakt maximaal 500 cc cilinderinhoud mag hebben en een viertakt maximaal 990 cc.

In 2007 is dit laatste teruggebracht van 990 cc naar 800 cc motoren.

Daarom is er op dit moment geen MotoGP-team meer die een tweetaktmotor gebruikt, omdat een viertakt 800 cc het wint van een tweetakt 500 cc.

Bij bromfietsen zijn benzine-injectietechnieken in opkomst.

Door deze technieken wordt het verbruik van olie ook verminderd; ze worden echter nog niet op grote schaal toegepast op motoren met een grotere cilinderinhoud.

Wèl wordt er nog wat onderzoek naar gedaan, maar het lijkt er op dat de tweetakt in de niet al te verre toekomst onmogelijk zal worden gemaakt door wetgeving en dus zal verdwijnen.

Nu al zijn moderne Aprilia RS125-motoren "geknepen" om aan de emissie-eisen te voldoen.

In 2001 stopte de productie van RS250-motoren omdat Aprilia gèèn mogelijkheden meer zag om deze motor aan de emissie-eisen te laten voldoen.

Ook wordt het gewichtsverschil tussen viertakt- en tweetaktmotoren steeds kleiner.

Dit is duidelijk te zien in de motorcross-sport waar nog steeds tweetaktmotoren worden gebruikt vanwege het lagere gewicht.

Veel rijders stappen over op viertakt omdat het gewichtsverschil steeds kleiner wordt, omdat een viertaktmotor een bredere powerband heeft en vanwege de grotere kracht bij lage toerentallen.

Kleppen

Kleine tweetaktmotoren hebben doorgaans geen kleppen, maar er bestaan tweetaktmotoren met inlaat reedkleppen (zuigen open) of met roterende inlaat schijf.

Bron:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Tweetaktmotor

zondag 14 mei 2023